Poštovana,
Vaše pitanje je uređeno Porodičnim zakonom (“Službeni Glasnik Republike Srbije”, br. 18/2005 i 72/2011). Prvo ćemo objasniti dejstva sporazuma o samostalnom vršenju roditeljskog prava, pošto se iz Vašeg pitanja može zaključiti da ste sporazumom o samostalnom vršenju roditeljskog prava Vaše dete poverili bivšem supružniku, a potom ćemo se baviti i Vašim konkretnim pitanjem.
Vi ste, prilikom sporazumnog razvoda braka, zaključili i pismeni sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava u skladu sa članom 40. Porodičnog zakona koji predviđa pravila o sporazumnom razvodu braka.
Član 77. Porodičnog zakona definiše osobe koje mogu da samostalno vrše roditeljsko pravo a stav 5. ovog člana propisuje da jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda, kada roditelji ne vode zajednički život, ako zaključe sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava i ako sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu deteta.
Član 78. Porodičnog zakona, dalje, sadrži detaljne odredbe o sporazumu o samostalnom vršenju roditeljskog prava. Stav 1. propisuje da sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava obuhvata sporazum roditelja o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, sporazum o visini doprinosa za izdržavanje deteta od drugog roditelja i sporazum o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem. U stavu 2. ovog člana imamo odredbu prema kojoj sporazumom o samostalnom vršenju roditeljskog prava, prenosi se vršenje roditeljskog prava na onog roditelja kome je dete povereno, a u stavu 3. da roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo ima pravo i dužnost da izdržava dete, te da sa detetom održava lične odnose i da o pitanjima koja bitno utiču na život deteta odlučuje zajednički i sporazumno sa roditeljem koji vrši roditeljsko pravo.
Budući da ste se odrekli vršenja roditeljskog prava, Vi možete saglasno članu 264. stavu 3. Porodičnog zakona podneti tužbu za vraćanje roditeljskog prava. Članom 266. Porodičnog zakona određene su dužnosti suda, sud u sporovima ove vrste uvek dužan da se rukovodi najboljim interesima deteta.
Članom 270. Porodičnog zakona određeno je da je sud dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili neke druge ustanove specijalizovane za poslove posredovanja u porodičnim odnosima.
Sud donosi odluku o vršenju roditeljskog prava shodno članu 272. Porodičnog zakona. Sporazum roditelja o zajedničkom ili samostalnom vršenju roditeljskog prava unosi se u izreku presude o vršenju roditeljskog prava ukoliko sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu deteta. Ukoliko se donese odluka o samostalnom vršenju roditeljskog prava , a dete se ne nalazi kod roditelja koji treba da vrši roditeljsko pravo, sud naređuje da se dete odmah preda roditelju koji treba da vrši roditeljsko pravo.
Što se tiče Vaše šanse da dobijete dete nazad, ona postoji. Naime, iako je Vaše dete previše mlado da bi moglo da iznosi mišljenja u sporovima o svojim pravima, odnosno mlađe je od deset godina (član 65. stav 4. Porodičnog zakona), njegovo mišljenje utvrđuju sud i organ uprave u saradnji sa školskim psihologom odnosno organom starateljstva, porodičnim savetovalištem ili drugom ustanovom specijalizovanom za posredovanje u porodičnim odnosima, a u prisustvu lica koje on sam izabere (član 65. stav 6. Porodičnog zakona). Mišljenje deteta je od ogromne važnosti u ovim sporovima budući da se ovde odlučuje o njegovim pravima.
E-klinika Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu